5. Sınıf Fen Bilimleri: Basit Bir Elektrik Devresinde Lamba Parlaklığını Etkileyen Değişkenler

Basit bir elektrik devresi; pil, ampul (lamba), iletken kablo ve anahtardan oluşur. Bu devrede ampulün parlaklığı, bazı değişkenlere bağlı olarak artar veya azalır. Şimdi bu değişkenleri inceleyelim!

1. Ampul Parlaklığını Etkileyen Değişkenler
2. a) Pil Sayısı (Gerilim)

• Bağımsız Değişken: Pil sayısı (istediğimiz kadar artırıp azaltabiliriz).
• Bağımlı Değişken: Ampul parlaklığı (pil sayısına göre değişir).
• Kontrol Edilen Değişken: Ampul sayısı, kablo uzunluğu gibi diğer faktörler sabit tutulur.

Sonuç:
Pil sayısı artarsa → Ampul daha parlak yanar.
Pil sayısı azalırsa → Ampul daha sönük yanar.
Ampul parlaklığı, pil sayısı ile doğru orantılıdır.

1. b) Ampul Sayısı

• Bağımsız Değişken: Ampul sayısı.
• Bağımlı Değişken: Ampul parlaklığı.
• Kontrol Edilen Değişken: Pil sayısı, kablo uzunluğu sabit tutulur.

Sonuç:
Ampul sayısı artarsa → Her bir ampulün parlaklığı azalır.
Ampul sayısı azalırsa → Ampul daha parlak yanar.
Ampul parlaklığı, ampul sayısı ile ters orantılıdır.

Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.

2. Bilimsel Yöntem ve Değişkenler

Bir deney yaparken:

• Bağımsız Değişken: Değiştirdiğimiz faktör (örneğin, pil veya ampul sayısı).
• Bağımlı Değişken: Ölçtüğümüz sonuç (ampul parlaklığı).
• Kontrol Edilen Değişken: Sabit tutulan diğer faktörler (kablo uzunluğu, pil tipi gibi).

Örnek Deney:

• Amaç: Pil sayısının ampul parlaklığına etkisi.
• Bağımsız Değişken: 1 pil → 2 pil → 3 pil (artırıyoruz).
• Gözlem: Pil arttıkça ampul daha parlak yanıyor.

3. Özet Tablo

Sonuç

• Pil sayısını artırmak → Daha parlak ışık.
• Ampul sayısını artırmak → Daha sönük ışık.
• Bilimsel deneylerde sadece bir değişkeni değiştirip, diğerlerini sabit tutmalıyız!

Deney Sorusu:
“Aynı devrede iki ampul seri bağlandığında, bir ampulün parlaklığı neden azalır?”
Cevap: Enerji iki ampule paylaştığı için her biri daha az enerji alır!

Kendiniz deneyerek gözlemleyin!